Begrijpend lezen in de rekenles: hoe kinderen verhaaltjessommen beter begrijpen

Veel kinderen vinden rekenen leuk, totdat de beruchte verhaaltjessommen verschijnen. Ineens gaat het niet meer alleen over optellen of aftrekken, maar moeten kinderen uit een stukje tekst halen wat er eigenlijk gevraagd wordt. En precies daar gaat het vaak mis.

In groep 3 wordt de basis gelegd voor het begrijpen van verhaalsommen. Kinderen moeten leren om informatie uit een tekstje te halen, hoofd- en bijzaken te onderscheiden en het rekendoel te herkennen. Dat vraagt om dezelfde vaardigheden als begrijpend lezen.

Goed nieuws: begrijpend lezen en rekenen hoeven elkaar niet te bijten.  Sterker nog, ze versterken elkaar. In dit artikel ontdek je hoe dat werkt en hoe je kinderen helpt om verhaaltjessommen wél te begrijpen.

Wat maakt verhaaltjessommen moeilijk?

Een verhaalsom vraagt om twee dingen:

1. Rekenkennis
   Kinderen moeten optellen, aftrekken of splitsen beheersen.

2. Taalbegrip
   Ze moeten woorden als meer, minder, over, samen, nog of erbij begrijpen.

Als één van deze twee hapert, raakt een kind de draad kwijt. Veel fouten in verhaalsommen komen niet door het rekenen zelf, maar door het niet begrijpen van de tekst.

Mogelijke struikelpunten

• Onbekende of misleidende woorden

• Lange zinnen

• Verhaaltjes met extra, overbodige informatie

• Moeite om de essentie eruit te halen: Wat moet ik precies doen?

Begrijpend lezen als sleutel in de rekenles

Verhaalsommen zijn eigenlijk mini-teksten. Daarom werkt het goed om er met een “leesbril” naar te kijken.

1 Voorspellen

Laat kinderen eerst nadenken:
“Waar zou deze som over gaan?”
Bij een plaatje van appels of een winkel kan een kind al iets voorspellen over meer, minder, kopen, geven, enz.

2 Belangrijke woorden markeren

Woorden zoals erbij, over, nog, minder geven aan welke bewerking nodig is.
Als kinderen herkennen dat erbij bijna altijd optellen betekent, ontstaat er rust.

3 De som verbeelden (visualiseren)

Kinderen die de situatie kunnen tekenen of uitspelen, begrijpen de som veel beter.
Een simpele tekening van drie ballen erbij twee ballen maakt het probleem meteen zichtbaar.

4 Samenvatten

Laat kinderen kort verwoorden:
“Het gaat over drie snoepjes erbij twee.”
Zo check je of ze de kern hebben begrepen.

Praktische tips voor leerkrachten

Gebruik dezelfde strategieën als bij begrijpend lezen

Rekenbegrip groeit wanneer kinderen:

• voorspellen

• visualiseren

• samenvatten

• nadenken over belangrijke woorden

Je hoeft dus geen nieuwe methodes te verzinnen, maar alleen de koppeling te maken.

Werk met contextloze én contextrijke sommen

Laat kinderen eerst oefenen met kale sommen (3 + 2), daarna met verhaalsommen (Lisa heeft 3 koekjes…). Zo kunnen ze het verschil herkennen.

Laat kinderen hardop denken

Stimuleer dat ze verwoorden wat ze zien, denken en plannen:
“Eerst had ze vier, toen kreeg ze drie erbij.”

Kies woorden bewust

Leg rekentaal uit alsof het woordenschatonderwijs is.
Meer, minder, erbij, weg, over zijn sleutelwoorden.

Tips voor ouders

Lees verhaaltjessommen samen

Maak het niet te schools.
“Jij leest het verhaaltje, ik maak het tekeningetje.”

Gebruik de dagelijkse omgeving

Tijdens het koken, opruimen of boodschappen doen kom je vanzelf op kleine verhaalsommetjes:
“Er liggen 5 aardbeien in de schaal. Als wij er 2 opeten, hoeveel blijven er over?”

Laat kinderen de situatie uitbeelden

Spelen = begrijpen.
Laat ze blokjes, knikkers of speelgoed gebruiken.

Waarom dit belangrijk is richting groep 4

In groep 4 worden verhaaltjessommen langer, rijker en taliger.
Kinderen moeten:

• schakelen tussen tekst en rekenen

• irrelevante informatie wegfilteren

• herkennen welke strategie nodig is

Wie in groep 3 leert om sommen te begrijpen via taal, heeft in groep 4 een enorme voorsprong, zowel in rekenen als in begrijpend lezen. Dit zal ook worden getoetst op bijvoorbeeld de Leerling in Beeld-toets, IEP-toets of de toetsen van het Boom LVS of de Dia-toets.

Conclusie

Verhaaltjessommen zijn niet alleen rekensommen; ze zijn mini-verhalen die kinderen moeten doorgronden. Door strategieën uit het begrijpend lezen te gebruiken, krijgen kinderen grip op deze tekstjes. Zo groeit hun zelfvertrouwen en ervaren ze dat taal en rekenen elkaar kunnen versterken.